Биография Минаса Аветисяна
Аветисян Минас Карапетович – армянский живописец, график, театральный художник, заслуженный художник Армении, родился 20 июля 1928 года в армянской деревне Джаджур.
Учился в Ереванском училище имени Ф.Терлемезяна (1947–1952 гг.), Ереванском художественно-театральном институте (1952–1954 гг.) и ленинградском Институте живописи, ваяния и зодчества имени И.Е.Репина (1955–1959 гг.), где одним из его главных учителей был Б.В.Иогансон. С 1960 года жил в Ереване.
Первая выставка Минаса прошла в 1960 году, но широкая известность пришла к Аветисяну в 1962 году, после выставки «Пяти художников», которая проходила в Ереване. Полностью состоявшегося, с яркой индивидуальностью живописца многочисленные специалисты и посетители выставки приняли очень хорошо и по достоинству оценили его картины.
В работах Аветисяна, колористических и контрастных, написанных крупным экспрессивным мазком, обрели новую жизнь принципы фовизма. Заметный отзвук в его произведениях нашли и традиции закавказского средневекового искусства. Работы мастера, сочетающие особую цветонасыщенность с эпическим драматизмом образного строя, пейзажи, автопортреты, жанрово-символические сельские мотивы воспринимались на официальных выставках как прорывы к свободе эстетического самовыражения. Тем самым Аветисян, хотя и тяготея в целом, скорее, к французскому модерну и раннему авангарду начала 20 века, сближался с современным ему российским суровым стилем.
Успешно выступал также как театральный художник (сценография балета А.Хачатуряна «Гаянэ» в Театре оперы и балета имени А.Спендиарова, 1974г.) и живописец-монументалист (росписи заводских интерьеров в Ленинакане-Гюмри, 1970–1974 гг.).
Минас много путешествовал по Армении, разыскивал исторические памятники; он изучил армянскую миниатюру и работы самых великих армянских художников, прежде всего, Мартироса Сарьяна. Сарьян был духовным отцом Минаса. Молодой художник был истинным наследником творчества великого художника и символом нового роста национальной живописи.
Следуя национальным традициям в живописи, используя средства выражения, найденные в древних миниатюрах, и опыт работ известных художников, Минас все же никогда не обращался к слепому копированию. В своих работах он выражал действительность, пропустив ее через собственное восприятие и интерпретацию жизни.
К сожалению, очень много работ художника погибло в 1972 году в огне. Ночью 1 января, в то время когда Минас был в Джаджуре со своей семьей, его ереванская студия была сожжена вместе с большей частью его лучших холстов.
Спустя три года, в 1975 году Минас Аветисян погиб под колесами автомобиля, заехавшего на тротуар. Судьба, казалось, была против него даже после его смерти, когда землетрясение уничтожило часть его фресок в Ленинакане (Гюмри) и сравняло с землей музей Минаса Аветисяна в его родной деревне Джаджур.
Имя Минаса Аветисяна произносится в Армении с особенной привязанностью. Он посвятил всю свою трагически короткую жизнь искусству. Между 1960 и 1975 гг. Минас создал более 500 холстов и больших и маленьких, почти столько же рисунков, 20 больших фресок и проектов для дюжины театральных представлений.
Работы находятся в Доме-музее М. Аветисяна, Ереван, Музее современного искусства, Ереван, НГА, Государственной Третьяковской галерее, Москва, Музее стран народов Востока, Москва, многочисленных частных коллекциях Армении, России и многих зарубежных стран.
Учился в Ереванском училище имени Ф.Терлемезяна (1947–1952 гг.), Ереванском художественно-театральном институте (1952–1954 гг.) и ленинградском Институте живописи, ваяния и зодчества имени И.Е.Репина (1955–1959 гг.), где одним из его главных учителей был Б.В.Иогансон. С 1960 года жил в Ереване.
Первая выставка Минаса прошла в 1960 году, но широкая известность пришла к Аветисяну в 1962 году, после выставки «Пяти художников», которая проходила в Ереване. Полностью состоявшегося, с яркой индивидуальностью живописца многочисленные специалисты и посетители выставки приняли очень хорошо и по достоинству оценили его картины.
В работах Аветисяна, колористических и контрастных, написанных крупным экспрессивным мазком, обрели новую жизнь принципы фовизма. Заметный отзвук в его произведениях нашли и традиции закавказского средневекового искусства. Работы мастера, сочетающие особую цветонасыщенность с эпическим драматизмом образного строя, пейзажи, автопортреты, жанрово-символические сельские мотивы воспринимались на официальных выставках как прорывы к свободе эстетического самовыражения. Тем самым Аветисян, хотя и тяготея в целом, скорее, к французскому модерну и раннему авангарду начала 20 века, сближался с современным ему российским суровым стилем.
Успешно выступал также как театральный художник (сценография балета А.Хачатуряна «Гаянэ» в Театре оперы и балета имени А.Спендиарова, 1974г.) и живописец-монументалист (росписи заводских интерьеров в Ленинакане-Гюмри, 1970–1974 гг.).
Минас много путешествовал по Армении, разыскивал исторические памятники; он изучил армянскую миниатюру и работы самых великих армянских художников, прежде всего, Мартироса Сарьяна. Сарьян был духовным отцом Минаса. Молодой художник был истинным наследником творчества великого художника и символом нового роста национальной живописи.
Следуя национальным традициям в живописи, используя средства выражения, найденные в древних миниатюрах, и опыт работ известных художников, Минас все же никогда не обращался к слепому копированию. В своих работах он выражал действительность, пропустив ее через собственное восприятие и интерпретацию жизни.
К сожалению, очень много работ художника погибло в 1972 году в огне. Ночью 1 января, в то время когда Минас был в Джаджуре со своей семьей, его ереванская студия была сожжена вместе с большей частью его лучших холстов.
Спустя три года, в 1975 году Минас Аветисян погиб под колесами автомобиля, заехавшего на тротуар. Судьба, казалось, была против него даже после его смерти, когда землетрясение уничтожило часть его фресок в Ленинакане (Гюмри) и сравняло с землей музей Минаса Аветисяна в его родной деревне Джаджур.
Имя Минаса Аветисяна произносится в Армении с особенной привязанностью. Он посвятил всю свою трагически короткую жизнь искусству. Между 1960 и 1975 гг. Минас создал более 500 холстов и больших и маленьких, почти столько же рисунков, 20 больших фресок и проектов для дюжины театральных представлений.
Работы находятся в Доме-музее М. Аветисяна, Ереван, Музее современного искусства, Ереван, НГА, Государственной Третьяковской галерее, Москва, Музее стран народов Востока, Москва, многочисленных частных коллекциях Армении, России и многих зарубежных стран.
Մինաս Ավետիսյանի կենսագրությունը
Մինաս Ավետիսյանը ծնվել է 1928 թվականին Ջաջուռ գյուղում (այժմ` ՀՀ Շիրակի մարզում):
Մինասի հայրը՝ Կարապետը, մշեցի դարբին էր։ Մինասի մայրը՝ Սոֆոն, կարսեցի քահանայի դուստր էր:
Պատերազմի տարիներին պատանի Մինասը պատահականորեն հանդիպում է նկարիչ Հակոբ Անանիկյանի հետ, ինչը բախտորոշ է լինում Մինասի համար։
Գեղագիտական կրթությունը նկարիչը ստացել է Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանում, այնուհետև ուսանել է Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում, ապա տեղափոխվել է Լենինգրադի Ռեպինի անվան Գեղարվեստի ակադեմիա, որն ավարտել է 1960 թվականին։
Մինասը ստեղծել է հայկական գյուղաշխարհն արտացոլող կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ, ինչպես նաև՝ դիմանկարներ, նատյուրմորտներ, որմնանկարներ։ Մինասի ստեղծագործությունները յուրահատուկ են իրենց գունային ուժեղ հակադրություններով, որոնք արտահայտում են լուսավոր, քնարական տրամադրություններ, երբեմն՝ ողբերգական շեշտերով։ Անրադարձել է նկարչության բոլոր ոլորտներին՝ գեղանկարչություն, գրաֆիկա, որմնանկարչություն, բեմանկարչություն ևն։ Մինասի նկարները հայտնի են իրենց գունային կտրուկ հակադրություններով։ Հայտնի նկարներից մի քանիսը վերաբերում են հայ ժողովրդի անցյալին՝ հատկապես 1915 թ հայկական ջարդերին, որոնցից մազապուրծ են եղել նաև նկարչի ծնողները։
Հանրահայտ են Ավետիսյանի «Տարվա եղանակները» (1960–63թթ.), «Իմ ծնողները» (1962թ.), «Հանդիպում» (1965թ.), «Հորս դիմանկարը» (1965 թ.), «Շեմին» (1967 թ.) և այլ գործեր: Մինաս Ավետիսյանը ստեղծել է հայ ժողովրդի անցյալն ու ներկան արտացոլող՝ «Տեր Զորի ճանապարհին» (1964թ.), «Գաղթ» (1965–67թթ.), հայկական գյուղաշխարհը պատկերող՝ «Ջուլհակուհիներ» (1958թ.), «Տերևներ հավաքողները» (1960թ.), «Ջաջուռ» (1960թ.), «Հաց են թխում» (1963թ.), «Խնոցի են հարում» (1964թ.) և այլ կտավներ: Նա պատկերները կառուցել է գունային ցայտուն հակադրությամբ, արտահայտել լուսավոր, քնարական տրամադրություններ, երբեմն ողբերգական շեշտերով («Ինքնանկար փշով» (1967թ.)«Զրույցը»(1973թ.), «Խաչելություն», (1975թ.)): Ավետիսյանը շարունակել և ստեղծագործաբար զարգացրել է նաև հայ մանրանկարչության ավանդները: Հայտնի են Երևանում, Գյումրիում, Վահրամաբերդ գյուղում Մինասի ստեղծած հրաշալի որմնանկարները: 1962թ. Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում ձևավորել է «Երեք բալետ-նովել» (Ջոակինո Ռոսսինիի «Տիկնիկների աշխարհում», Մորիս Ռավելի «Իսպանացի աղջիկը. բոլերո», Ջորջ Գերշվինի «Նեգրական թաղամաս»), Սերգեյ Պրոկոֆևի «Մոխրոտը», Էդգար Հովհաննիսյանի «Անտունի» բալետները:
Բեմանկարչական ինքնատիպ սկզբունքը զարգացրել ու թատերական պայմանականության նոր աստիճանի է հասցրել Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի և Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետի ձևավորումներում:
Վահրամաբերդգյուղի մշակույթի տան միակ կանգուն պատը, որի վրա «Արմենիա» որմնանկարն է
Բացառությամբ «Աղբյուրի մոտ» և «Լեռներում» որմնանկարների, մնացած որմնանկարները գտնվում են աղետալի վիճակում և ոչնչացման եզրին են։ 2009-ին «Թորոս Ռոսլինի ծնունդը» որմնանկարը իտալացի մասնագետների կողմից հաջողությամբ տեղափոխվում է Ջաջուռ գյուղի Մինասի թանգարանլ։ 2010 թ. հունիսից կրկին իտալացի մասնագետների օգնությամբ սկսվում են «Խաչքարի մոտ» և «Հանդիպում» որմնանկարների տեղափոխումը և Ռեստավրացիան Գյումրիիէլեկտրատեխնիկական գործարանի ճաշարանից։ Նոյեմբերին այդ որմնանկարները տեղափոխվում են ՀՀ կառավարության շենք։
1964 թ. Մինասը ամուսնանում է նկարչուհի Գայանե Մամաջանյանի հետ։ 1966 թ. ծնվում է առաջնեկը՝ Արմանը։ 1969 թ. ծնված կրտսեր որդին՝ Նարեկ Ավետիսյանը նույնպես նկարիչ է։
Հայրենի Ջաջուռում 2005-ից վերաբացվել է Մինասի Տուն-թանգարանը, որը փլվել էր 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժի հետևանքով։ Մինչև 2008 թվականը թանգարանում ցուցադրվում էին բացառապես կրկնօրինակներ։ 2008-ին թանգարանում բացվեց նկարչի բնօրինակների ցուցադրությունը՝ շուրջ 30 կտավ, որը ամենամեծաքանակն է Հայաստանում։
Մինասի նկարները ցուցադրվում են նաև Հայաստանի Ազգային Պատկերասրահում, Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարանում, Մոսկվայի Արևելքի երկրների արվեստի թանգարանում, Ռուսասատանի այլ պատկերասրահներում, Հայաստանի, Լիբանանի, Սիրիայի, Ֆրանսիայի, ԱՄՆ–ի և այլ երկրների մասնավոր հավաքածուներում։
Մեջբերումներ Մինասի մասին
Մինաս, ես քեզնից մեծ եմ հիսուն տարով։ Ափսոս, ինձ քիչ ժամանակ է մնացել։ Ո՞ւր էիր, մի քիչ շուտ գայիր։ Չմոռանաս, արվեստը պայքար է սիրում։ Հիմա ես արդեն մենակ չեմ։ Դու էլ մենակ չես։ Ուրեմն, շարունակել խիզախել։ Ես հավատում եմ քո այդ լավ ձեռքին։
— Մարտիրոս Սարյան
Մինասի խառնվածքը ուժեղ է, վառ... Լինելով սիմֆոնիկ շնչի արվեստագետ, նա թատրոն ներխուժեց լայն ու խորը մտքերով։ Նա թատերական նկարչության մեջ փոխադրեց իր հզոր սիմֆոնիզմը։
— Արամ Խաչատրյան
Իբրև նկարիչ, գիտեմ և վստահ եմ, որ ամեն մի նկարիչ, կանգնելով Մինասի նկարների առջև, այնտեղ տեսնում է իր չարածի, իր չկարողացածի, իր երազածի իրագործումը։ Մինասը մեր նկարչության բարձրացող աշտարակն էր, հեռուներից տեսանելի ու հեռաստաններ բացող։
— Հակոբ Հակոբյան
Հետմահու ցուցահանդեսներ, մրցանակներ
Մինասի հայրը՝ Կարապետը, մշեցի դարբին էր։ Մինասի մայրը՝ Սոֆոն, կարսեցի քահանայի դուստր էր:
Պատերազմի տարիներին պատանի Մինասը պատահականորեն հանդիպում է նկարիչ Հակոբ Անանիկյանի հետ, ինչը բախտորոշ է լինում Մինասի համար։
Գեղագիտական կրթությունը նկարիչը ստացել է Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանում, այնուհետև ուսանել է Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում, ապա տեղափոխվել է Լենինգրադի Ռեպինի անվան Գեղարվեստի ակադեմիա, որն ավարտել է 1960 թվականին։
- 1947-52 Ուսանում է և ավարտում է Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանը (ԵԳՈԻ)։
- 1952 Ընդունվում է Երևանի Գեղարվեստաթատերական ինստուտուտ։
- 1953-60 Տեղափոխվում է և սովորում է Լենինգրադի Ի. Ռեպինի անվան Գեղանկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ինստիտուտում Ա.Զայցևի և Լ.Խուդյակովի արվեստանոցում։ Դիպլոմային աշխատանքի ղեկավարը եղել է Բորիս Յոհանսոնը։
- 1960 Վերադառնում է Երևան։
- 1962 Մասնակցում է «Հինգի ցուցահանդեսին» (Լավինիա Բաժբեուկ-Մելիքյան,
- 1968 Առաջին անգամ նկարահանվեց կինոյում. Միքայել Վարդանովի Հայկական հողի գույնը ֆիլմում
- 1968 Արժանանում է ՀՍՍՀ վաստակավոր նկարչի կոչման։
- 1970 Մոսկվայի «Սովետսկի խուդոժնիկ» հրատարակչությունը լույս է ընծայում Հենրիկ Իգիթյանի «Մինաս Ավետիսյան» մենագրությունը։
- 1972 Հունվարի 1-ի լույս 2-ի գիշերը հրդեհ է բռնկվում նկարչի արվեստանոցում, և այրվում են այնտեղ հավաքված բոլոր գործերը, այդ թվում նաև Փարիզում կազմակերպվելիք անհատական ցուցահանդեսի համար հավաքած աշխատանքները (Մոտ 300 աշխատանք, որից 120–ը՝ գեղանկարներ), անձնական արխիվը (նամակներ և այլն)։
Մինասը ստեղծել է հայկական գյուղաշխարհն արտացոլող կոմպոզիցիաներ, բնանկարներ, ինչպես նաև՝ դիմանկարներ, նատյուրմորտներ, որմնանկարներ։ Մինասի ստեղծագործությունները յուրահատուկ են իրենց գունային ուժեղ հակադրություններով, որոնք արտահայտում են լուսավոր, քնարական տրամադրություններ, երբեմն՝ ողբերգական շեշտերով։ Անրադարձել է նկարչության բոլոր ոլորտներին՝ գեղանկարչություն, գրաֆիկա, որմնանկարչություն, բեմանկարչություն ևն։ Մինասի նկարները հայտնի են իրենց գունային կտրուկ հակադրություններով։ Հայտնի նկարներից մի քանիսը վերաբերում են հայ ժողովրդի անցյալին՝ հատկապես 1915 թ հայկական ջարդերին, որոնցից մազապուրծ են եղել նաև նկարչի ծնողները։
Հանրահայտ են Ավետիսյանի «Տարվա եղանակները» (1960–63թթ.), «Իմ ծնողները» (1962թ.), «Հանդիպում» (1965թ.), «Հորս դիմանկարը» (1965 թ.), «Շեմին» (1967 թ.) և այլ գործեր: Մինաս Ավետիսյանը ստեղծել է հայ ժողովրդի անցյալն ու ներկան արտացոլող՝ «Տեր Զորի ճանապարհին» (1964թ.), «Գաղթ» (1965–67թթ.), հայկական գյուղաշխարհը պատկերող՝ «Ջուլհակուհիներ» (1958թ.), «Տերևներ հավաքողները» (1960թ.), «Ջաջուռ» (1960թ.), «Հաց են թխում» (1963թ.), «Խնոցի են հարում» (1964թ.) և այլ կտավներ: Նա պատկերները կառուցել է գունային ցայտուն հակադրությամբ, արտահայտել լուսավոր, քնարական տրամադրություններ, երբեմն ողբերգական շեշտերով («Ինքնանկար փշով» (1967թ.)«Զրույցը»(1973թ.), «Խաչելություն», (1975թ.)): Ավետիսյանը շարունակել և ստեղծագործաբար զարգացրել է նաև հայ մանրանկարչության ավանդները: Հայտնի են Երևանում, Գյումրիում, Վահրամաբերդ գյուղում Մինասի ստեղծած հրաշալի որմնանկարները: 1962թ. Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում ձևավորել է «Երեք բալետ-նովել» (Ջոակինո Ռոսսինիի «Տիկնիկների աշխարհում», Մորիս Ռավելի «Իսպանացի աղջիկը. բոլերո», Ջորջ Գերշվինի «Նեգրական թաղամաս»), Սերգեյ Պրոկոֆևի «Մոխրոտը», Էդգար Հովհաննիսյանի «Անտունի» բալետները:
Բեմանկարչական ինքնատիպ սկզբունքը զարգացրել ու թատերական պայմանականության նոր աստիճանի է հասցրել Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի և Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետի ձևավորումներում:
- 1962 Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում ձևավորել է երեք բալետ-նովել՝ «Տիկնիկների աշխարհում», «Իսպանուհին. բոլերո», «Նեգրական թաղամաս»։
- 1971 ձևավորել է Ա. Սպենդարյանի «Ալմաստ»-ը
- 1974 Ա. Խաչատրյանի «Գայանե» բալետը։
- 1963 Առաջին աշխատանքը բեմանկարչութան ասպարեզում Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի թատրոնի համար ձևավորում է «Երեք բալետ-նովելը»։
- Երկրաշարժից անմիջապես հետո կործանումցի փրկվում է «Անալիտիկ սարք» գործարանի ճաշարանում արված «Աղբյուրի մոտ» որմնանկարը, որը Բուլղարիայից հրավիրված մասնագետները հաջողությամբ տեղափոխում են Գյումրի քաղաքի թատրոնի շենք։
- Ազատան գյուղի մշակույթի տան «Լեռներում» որմնանկարը ներկայումս լավ ձևով պահպանված է։
- «Հայաստան» որմնանկարը գտնվում է Վահրամաբերդ գյուղի նախկին մշակույթի տան առաջին հարկում։ Շենքից պահպանվել է միայն այն պատը, որտեղ գտնվում է որմնանկարը։
- «Էլեկտրասարք» գործարանում գտնվում են Մինասի 4 որմնանկարները («Թորոս Ռոսլինի ծնունդը», «Երկանք», «Գորգ են գործում», «Խաչքարի մոտ»)։ Գործարանի շենքը տուժել է երկրաշարժից։
- Գյումրու նախկին Գալվանոմետրերի գործարանի հիմնական մասնաշենքում գտնում են Մինասի ևս 3 որմնանկերներ, այդ թվում «Հայաստանի լեռներում» որմնանկարը
- Գյումրու նախկին «Ստրոմմաշինա» (ներկայիս «Քարհատմեքենա») գործարանի ճաշարանի շենքում են գտնվում երկու որմնանկարներ
Վահրամաբերդգյուղի մշակույթի տան միակ կանգուն պատը, որի վրա «Արմենիա» որմնանկարն է
Բացառությամբ «Աղբյուրի մոտ» և «Լեռներում» որմնանկարների, մնացած որմնանկարները գտնվում են աղետալի վիճակում և ոչնչացման եզրին են։ 2009-ին «Թորոս Ռոսլինի ծնունդը» որմնանկարը իտալացի մասնագետների կողմից հաջողությամբ տեղափոխվում է Ջաջուռ գյուղի Մինասի թանգարանլ։ 2010 թ. հունիսից կրկին իտալացի մասնագետների օգնությամբ սկսվում են «Խաչքարի մոտ» և «Հանդիպում» որմնանկարների տեղափոխումը և Ռեստավրացիան Գյումրիիէլեկտրատեխնիկական գործարանի ճաշարանից։ Նոյեմբերին այդ որմնանկարները տեղափոխվում են ՀՀ կառավարության շենք։
- 1972–ի հունվարի 1-ին, աղետալի հրդեհի պատճառով այրվում են Մինասի արհեստանոցում գտնվող բոլոր կտավները՝ թվով մոտ 300 աշխատանք։ Այդ թվում նաև հարյուրից ավել ավարտված նկարներ, որոնք նախատեսված էին անհատական ցուցահանդեսի համար, զոհ դարձան կրակին։
1964 թ. Մինասը ամուսնանում է նկարչուհի Գայանե Մամաջանյանի հետ։ 1966 թ. ծնվում է առաջնեկը՝ Արմանը։ 1969 թ. ծնված կրտսեր որդին՝ Նարեկ Ավետիսյանը նույնպես նկարիչ է։
- 1975 Վախճանվում է ավտովթարից։
Հայրենի Ջաջուռում 2005-ից վերաբացվել է Մինասի Տուն-թանգարանը, որը փլվել էր 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժի հետևանքով։ Մինչև 2008 թվականը թանգարանում ցուցադրվում էին բացառապես կրկնօրինակներ։ 2008-ին թանգարանում բացվեց նկարչի բնօրինակների ցուցադրությունը՝ շուրջ 30 կտավ, որը ամենամեծաքանակն է Հայաստանում։
Մինասի նկարները ցուցադրվում են նաև Հայաստանի Ազգային Պատկերասրահում, Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարանում, Մոսկվայի Արևելքի երկրների արվեստի թանգարանում, Ռուսասատանի այլ պատկերասրահներում, Հայաստանի, Լիբանանի, Սիրիայի, Ֆրանսիայի, ԱՄՆ–ի և այլ երկրների մասնավոր հավաքածուներում։
Մեջբերումներ Մինասի մասին
Մինաս, ես քեզնից մեծ եմ հիսուն տարով։ Ափսոս, ինձ քիչ ժամանակ է մնացել։ Ո՞ւր էիր, մի քիչ շուտ գայիր։ Չմոռանաս, արվեստը պայքար է սիրում։ Հիմա ես արդեն մենակ չեմ։ Դու էլ մենակ չես։ Ուրեմն, շարունակել խիզախել։ Ես հավատում եմ քո այդ լավ ձեռքին։
— Մարտիրոս Սարյան
Մինասի խառնվածքը ուժեղ է, վառ... Լինելով սիմֆոնիկ շնչի արվեստագետ, նա թատրոն ներխուժեց լայն ու խորը մտքերով։ Նա թատերական նկարչության մեջ փոխադրեց իր հզոր սիմֆոնիզմը։
— Արամ Խաչատրյան
Իբրև նկարիչ, գիտեմ և վստահ եմ, որ ամեն մի նկարիչ, կանգնելով Մինասի նկարների առջև, այնտեղ տեսնում է իր չարածի, իր չկարողացածի, իր երազածի իրագործումը։ Մինասը մեր նկարչության բարձրացող աշտարակն էր, հեռուներից տեսանելի ու հեռաստաններ բացող։
— Հակոբ Հակոբյան
Հետմահու ցուցահանդեսներ, մրցանակներ
- 1975 Արժանանում է ՀԽՍՀ Պետական մրցանակի
- 1976 Գդանսկի (Լեհաստան) Օպերա Բալտիսկի թատրոնում բեմադրվում է Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետը
- 1973 Ընտրվում է Հայաստանի նկարիչների միության նախագահության անդամ
- 1977 Երևանում բացվում է Մինաս Ավետիսյանի արվեստանոց-թանգարանը
- 1980 Ետմահու շնորհվում է Մարտիրոս Սարյանի անվան մրցանակ։
- 1982 Ջաջուռում հուլիսի 21-ին բացվում է Մինաս Ավետիսյանի տուն-թանգարանը
- 1986 Երևանում բացվում է Մինաս Ավետիսյանի հուշատախտակը
- 1987 Մոսկվայի «Սովետսկի խուդոժնիկ» հրատարակչությունը լույս է ընծայում Մինաս Ավետիսյանի գրաֆիկական աշխատանքների պատկերագիրքը
- 1988 Երկրաշարժից քանդվում է Ջաջուռի տուն-թանգարանը
- 1989 «Հայֆիլմ» կինոստուդիան նկարահանվում է Մինաս Ավետիսյանին նվիրված «Մինաս. Ռեքվիեմ» ֆիլմը (ռեժիսոր՝ Միքայել Վարդանով)։
- 1990 Ջաջուռի տուն-թանգարանում գտնվող աշխատանքները տեղափոխվում են Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ
Biography of Minas Avetisyan
Avetisyan Minas Karapetovich is an Armenian painter, graphic artist, theatrical artist, an Armenian Honoured artist born in July 20, 1928 in the village of Jajur, Armenia.
Minas studied at Terlemezyan College of Fine Arts in Yerevan (1947–1952), Yerevan Fine Arts and Theater Institute (1952–1954), Painting, Sculpture and Architecture Institution Ilya Repin by name in Leningrad (1955–1959), where his main teacher was Boris Ioganson. From 1960 on Minas lived in Yerevan.
His first arts gallery took place in 1960, however, he got to be famous and known in 1962 after “Exhibition of Five” held in Yerevan. Numerous specialists and visitors to the exhibition appreciated greatly the well-established artist of bright individuality and his works.
Avetisian’s works characterized by seemingly wild brush work and strident colors gave new life to fauvism principles. You may as well easily trace some South Caucasus Middle Eve Arts traditions in his works. His works having a peculiar color saturation juxtaposed with an epic drama of bold shapes, nature paintings, self-portraits, symbolic countryside motives were interpreted at official exhibitions as a breakthrough to the freedom of esthetical self-expression. By this Avetisian got closer to the contemporary Russian rough style, even though in general he longed more to the French modern and early avant-garde style of early 20th.
Minas was also a success as a theatrical artist (theatre set design of Khachaturian's Gayane ballet at Opera and Ballet Theatre by Spendiarov Name, 1974) and as a monumental painter (factory interior wall-paintings in Leninakan- Gyumri, 1970-1974).
Minas travelled a lot around Armenia, searching for historical monuments, studying Armenian miniature works and works of the greatest Armenian artists, of Martiros Saryan in the first place. Saryan was Minas’s spiritual father. The young artist was a genuine successor of the great artist’s work and a symbol of a new development of national painting.
Following national traditions in painting, using means of expression found in ancient miniatures and considering the experience of famous artists, Minas, nevertheless, was never a blind copier. In his works he reflected the reality seen through his life perception and interpretation.
Unfortunately, many of his paintings were burned down in fire in 1972. In January 1 during the night time, while Avetisyan was in Jajur with his family, his studio in Yerevan was burned along with most of his best canvases.
Three years later, in 1975 Minas Avetisian died under the wheels of the car, which stopped off at the sidewalk. And the bad luck seemed to pursue him even after his death when part of his wall-paintings were destroyed during the earthquake in Leninakan (Gyumri) and razed to the ground Minas Avetisian’s museum in his native Jajur village.
In Armenia the name of Minas Avetisian is normally pronounced with affection. He committed his whole life (so tragically short) to Fine Arts. During 1960-1975 Minas managed to create over 500 canvases, big and small, and nearly the same amount of drawings, 20 big fresco’s and design projects for dozens of theatrical performances.
His works are introduced at Avetisian’s Home-Museum in Yerevan, Modern Arts Museum in Yerevan, Tretyakov Gallery in Moscow, Museum of Oriental Art in Moscow, as well as at numerous private collections in Armenia, Russia and other countries.
Minas studied at Terlemezyan College of Fine Arts in Yerevan (1947–1952), Yerevan Fine Arts and Theater Institute (1952–1954), Painting, Sculpture and Architecture Institution Ilya Repin by name in Leningrad (1955–1959), where his main teacher was Boris Ioganson. From 1960 on Minas lived in Yerevan.
His first arts gallery took place in 1960, however, he got to be famous and known in 1962 after “Exhibition of Five” held in Yerevan. Numerous specialists and visitors to the exhibition appreciated greatly the well-established artist of bright individuality and his works.
Avetisian’s works characterized by seemingly wild brush work and strident colors gave new life to fauvism principles. You may as well easily trace some South Caucasus Middle Eve Arts traditions in his works. His works having a peculiar color saturation juxtaposed with an epic drama of bold shapes, nature paintings, self-portraits, symbolic countryside motives were interpreted at official exhibitions as a breakthrough to the freedom of esthetical self-expression. By this Avetisian got closer to the contemporary Russian rough style, even though in general he longed more to the French modern and early avant-garde style of early 20th.
Minas was also a success as a theatrical artist (theatre set design of Khachaturian's Gayane ballet at Opera and Ballet Theatre by Spendiarov Name, 1974) and as a monumental painter (factory interior wall-paintings in Leninakan- Gyumri, 1970-1974).
Minas travelled a lot around Armenia, searching for historical monuments, studying Armenian miniature works and works of the greatest Armenian artists, of Martiros Saryan in the first place. Saryan was Minas’s spiritual father. The young artist was a genuine successor of the great artist’s work and a symbol of a new development of national painting.
Following national traditions in painting, using means of expression found in ancient miniatures and considering the experience of famous artists, Minas, nevertheless, was never a blind copier. In his works he reflected the reality seen through his life perception and interpretation.
Unfortunately, many of his paintings were burned down in fire in 1972. In January 1 during the night time, while Avetisyan was in Jajur with his family, his studio in Yerevan was burned along with most of his best canvases.
Three years later, in 1975 Minas Avetisian died under the wheels of the car, which stopped off at the sidewalk. And the bad luck seemed to pursue him even after his death when part of his wall-paintings were destroyed during the earthquake in Leninakan (Gyumri) and razed to the ground Minas Avetisian’s museum in his native Jajur village.
In Armenia the name of Minas Avetisian is normally pronounced with affection. He committed his whole life (so tragically short) to Fine Arts. During 1960-1975 Minas managed to create over 500 canvases, big and small, and nearly the same amount of drawings, 20 big fresco’s and design projects for dozens of theatrical performances.
His works are introduced at Avetisian’s Home-Museum in Yerevan, Modern Arts Museum in Yerevan, Tretyakov Gallery in Moscow, Museum of Oriental Art in Moscow, as well as at numerous private collections in Armenia, Russia and other countries.